Lijkwade: een zachte wikkeldoek voor het laatste afscheid

Lijkwaden in het kort:

• Een lijkwade, ook wel uitvaartwade, afscheidswade of wikkeldoek genoemd, is een doek om een overledene in te wikkelen.
• De stof is altijd van natuurlijke materialen.
• Om een lijkwade te gebruiken is een opbaarplank, mand of kist nodig.
• Nabestaanden mogen zelf hun dierbare in de doek wikkelen. De lijkwade kan zo gevouwen worden dat het gezicht van de overledene zichtbaar blijft.
• Veel mensen die kiezen voor een lijkwade, vinden het een prettige gedachte afscheid te nemen in een zachte doek.

Wat is een lijkwade?

Een lijkwade is een grote, rechthoekige doek van natuurlijke materialen waarin een overledene wordt gewikkeld. De doeken zijn meestal twee bij drie meter lang. Het gebruik ervan is in Nederland sinds 1991 bij alle uitvaartvormen toegestaan. Dus begraven, natuurbegraven en cremeren. De overledene ligt gewikkeld in de doek op een opbaarplank, in een mand of in een kist. Over het algemeen bestaat de wade uit twee lagen stof waardoor de contouren van het lichaam minder zichtbaar zijn.

Lijkwade altijd van natuurlijke materialen

Een lijkwade moet gemaakt zijn van natuurlijke materialen zoals katoen, hennep, linnen, bamboe of zijde. Bij cremeren mag de doek ook van wol zijn, maar bij begraven niet. Dat komt omdat wol nauwelijks vergaat in de natuur.

Wanneer kies je voor een lijkwade

• Mensen die kiezen voor een lijkwade, vinden afscheid nemen van hun dierbare gewikkeld in een doek vaak persoonlijker, toegankelijker en intiem. Dat komt mede door de zachte stof.
• Nabestaanden voelen zich meer verbonden met de overledene, omdat het houten omhulsel van een kist ontbreekt. Ze kunnen de overledene makkelijker aanraken.
• Bij een opbaarplank is een lijkwade verplicht.
• Nabestaanden kunnen de wade zelf vouwen en er een ritueel van maken.
• In sommige geloven, zoals de Islam, is het gebruikelijk een overledene in een lijkwade te wikkelen. De islamitische lijkwade of kafan is wit en bestaat uit verschillende stukken stof.

Waarom niet kiezen voor een lijkwade

Bij een lijkwade zijn sommige mensen zich bewuster van het lichaam van de overledene. Dit heeft te maken met de onbekendheid van de lijkwade. Veel mensen hebben nog nooit een overledene in een lijkwade gezien. Achteraf ervaren nabestaanden het afscheid juist intiem, omdat ze bijvoorbeeld zelf de doek hebben gevouwen.

Bespreek de wens voor een lijkwade

Minder dan 1 procent van de Nederlandse bevolking kiest voor een lijkwade. Veel mensen weten niet dat het een optie is. Wie een afscheid in een lijkwade wil, kan zijn of haar wensen het beste met dierbaren bespreken.

Vouwritueel met persoonlijke briefjes of bloemen

Nabestaanden kunnen de overledene zelf in een lijkwade wikkelen, maar dat hoeft niet. Het hoofd van de overledene blijft zichtbaar. Bijvoorbeeld tijdens de opbaring en de uitvaartdienst. Voor nabestaanden voelt hun dierbare dan nog heel dichtbij en benaderbaar.

Tijdens het vouwen kunnen nabestaanden een eigen ritueel uitvoeren. Dit helpt sommige nabestaanden bij het verwerkingsproces. Ze kunnen bijvoorbeeld elke dag de lijkwade verder dicht vouwen tot op de laatste dag het hoofd wordt afgedekt. Een overledene wordt altijd met het hoofd bedekt begraven of gecremeerd. Ook kunnen ze briefjes of bloemen in de vouwen steken.

Lijkwade kopen, zelf maken of uit eigen bezit

Lijkwaden zijn online te koop. Ook DELA biedt een aantal waden aan. Je kunt ook voor een eigen doek kiezen, bijvoorbeeld een dekbedhoes of een sprei. Of je maakt zelf een lijkwade. Wel moet de stof groot genoeg zijn om de overledene in te wikkelen én van natuurlijke materialen zijn.

Kosten van een lijkwade

Een lijkwade kost gemiddeld tussen de 250 en 1000 euro, afhankelijk van het materiaal. Katoen is relatief goedkoop en zijde duur. Wie een persoonlijke doek als afscheidswade gebruikt, is geen extra kosten kwijt. Een opbaarplank kost gemiddeld tussen de 200 en 800 euro, afhankelijk van de houtsoort. DELA kan een lijkwade bestellen, maar je kunt dit ook zelf doen.

Kist of opbaarplank nodig

Het is in Nederland ongebruikelijk om een overledene alleen in een lijkwade te begraven. Op veel (natuur)begraafplaatsen is een lijkwade zonder opbaarplank, kist of mand niet toegestaan. De opbaarplank zorgt er namelijk voor dat de dragers de overledene makkelijker kunnen dragen, in het graf kunnen leggen of de crematieoven in kunnen schuiven. Voor een crematie is een opbaarplank, kist of mand verplicht.

Lijkwade en een duurzame uitvaart

Het duurzaamst is om een eigen doek te gebruiken. De productie van een nieuwe wade is dan niet nodig. De stof van een lijkwade bepaalt de mate van duurzaamheid. Alle doeken zijn gemaakt van natuurlijke materialen, maar de productieprocessen lopen uiteen. De zijde-industrie gebruikt bijvoorbeeld veel water en de zijderups wordt voor zijn draden levend gekookt. Hennep en bamboe hebben juist weinig water nodig om te groeien en putten de grond minder uit. Daarnaast zijn geverfde stoffen minder duurzaam. Een optie is om te verven met natuurlijke kleurstoffen.

DELA beantwoordt graag jouw vragen over een opbaarplank of lijkwade. Ook kun je jouw uitvaartwensen online vastleggen in een wensenboek of in een kosteloos persoonlijk gesprek.