Hulp bij rouwverwerking
Hoe je de draad van het leven weer oppakt na verlies is voor iedereen anders. Jouw dierbaren kunnen je helpen bij rouwverwerking. In het praatstuk omschrijven we onderwerpen en tips om in gesprek te gaan.
Rouwverwerking: ‘Ik kan en mag weer mens zijn zonder het verdriet op de voorgrond.’
In 2020 overleed Maikel na een noodlottig ongeval, maar Monique weet het nog als de dag van gisteren. ‘Na weken in een grote grijze bubbel te hebben geleefd, kwam ik tot de ontdekking dat de wereld gewoon door draaide.’ Door te gaan schilderen, een herdenkingskist te maken en een tattoo te laten zetten, gaf Monique invulling aan haar rouwproces. ‘De incompleetheid zal er altijd zijn, maar ik heb mijn leven inmiddels wel weer op de rit. Ik kan en mag weer mens zijn.’
Rouwen in lockdown
‘Maikel was nog maar 34. Hij was heel trots op zijn dochter én zou weer vader worden. Zijn zoontje werd drie maanden na zijn overlijden geboren. Ik leefde die eerste periode na zijn overlijden op de automatische piloot. Ik ontving veel bezoek, regelde samen met de familie zijn uitvaart en liet alles over me heenkomen. Ik was totaal verdoofd. In de weken na de crematie, waar bijna 300 mensen bij aanwezig waren, zat ik versuft en intens verdrietig op de bank. Ik wist niet meer hoe ik mijn leven moest oppakken. Ik was toe aan rust. En op dat moment kwamen de lockdowns. Ik moest de hoeveelheid bezoek minimaliseren en daardoor kreeg ik de rust die ik nodig had. Het gaf me de ruimte om na te denken over hoe ik mijn verdriet wilde gaan verwerken.’
Hoe ga je om met verdriet?
Wat is rouwverwerking en hoe ga je om met je verdriet? Rouwdeskundige Daan Westerink legt uit waarom verdriet onderdeel is van het leven en hoe je op je eigen tempo weer contact kunt leggen met de buitenwereld.Een kleurrijk leven schilderen
‘Ik zit bij een schilderclubje en ik had hen al laten weten dat ik een schilderij wilde maken dat symbool staat voor hoe mijn zoon in het leven stond. Een van de rouwkaarten die ik had gekregen, was een mooie gekleurde kaart. Die kaart wilde ik als voorbeeld gebruiken. Het proces zou me helpen bij mijn rouwverwerking, dat was de insteek. Ik leefde me in de kaart in en zette de afbeelding op het paneel. Terwijl ik met het penseel de streken op het doek zette, rolden de tranen over mijn gezicht. Ik voelde me verdrietig maar tegelijkertijd ook opgelucht, vooral als ik zag dat het me lukte om af te beelden wat ik bedoelde. Het resultaat was een prachtig kleurrijk palet waar de levenshouding van mijn zoon in terug te zien is. Het was voor hem ook niet allemaal goud wat er blonk. Hij had een kleurrijk leven, maar ook hij zag soms door de bomen het bos niet meer. Hij krabbelde altijd weer overeind en hield zich staande met muziek en sport. In zijn laatste jaren ging het goed met hem, het leven zat hem mee.’
Een herdenkingskist
‘Ondanks dat Maikel al lang uit huis was, had ik uiteraard nog spulletjes van hem in huis zoals een foto van hem en zijn dochtertje en zo’n klein muziekdoosje. Na zijn overlijden kwam daar het geboortekaartje en een lokje haar van zijn zoontje bij. Jaren terug had ik gehoord van een herdenkingskist en dit werd de volgende stap in mijn verwerkingsproces. Ik heb een mooie grote houten kist gekocht en ben die gaan vullen en aan de buitenkant gaan beschilderen. Zo heb ik zijn tatoeages nageschilderd, van de Thunderdome wizard tot zijn eigen naam en een klein gek Toad-poppetje uit Super Mario. Ik heb ze allemaal met liefde en geduld op de kist geschilderd en daarna het woord ‘leef’ toegevoegd. ‘Leef’ vanwege het liedje van Andre Hazes jr.– we hadden dat de week ervoor nog samen meegezongen en erop gedanst – maar ook omdat leef het Maastrichtse woord is voor lief. En dat was hij. Uiteindelijk is ook de kist een prachtig object geworden, waar ik ziel en zaligheid in kwijt kon. Samen met familie en vrienden heb ik de kist met herinneringen gevuld.’
Tip
De herinneringsproducten van DELA bieden steun en troost voor nabestaanden. Kijk in onze webshop voor het complete assortiment.Een tatoeage als symbool voor mijn familie
‘Ik liep bij een psycholoog, had een prachtig doek geschilderd, de kist vormgegeven én gevuld. Toch voelde ik me nog onrustig. Alsof er nog iets ontbrak in mijn verwerkingsproces. Toen kreeg ik het idee om een tattoo te laten zetten die mij, mijn kinderen en kleinkinderen symboliseert. Net zoals dat gebeurtenissen je tekenen voor het leven, draag je een tatoeage in goede en slechte tijden met je mee, zo voelde ik dat.
Samen met een tatoeëerster in Maastricht heb ik de tatoeage bedacht. In november 2020 stapte ik bij haar binnen om ‘m te laten zetten op mijn linkerarm. Toen ze begon vond ik het even spannend, maar vanaf de eerste aanzet voelde ik alle pijn en verdriet die nog in mijn hoofd en hart leefde, wegzakken in de tattoo. Na een diepe zucht van opluchting rolden de tranen over mijn wangen. Ik zal het gevoel van voldoening toen ze klaar was, nooit vergeten. Samen met het schilderij en de herdenkingskist markeerde dit moment de ommekeer in mijn leven.
Een normaal leven heb ik niet, niet zoals voordat mijn zoon overleed. Dat kan ook niet. De incompleetheid zal er altijd zijn, maar de scherpe randjes zijn bijgeschaafd. Ik mag weer mens zijn zonder het verdriet op de voorgrond.’
Hulp bij rouwverwerking
Tijdens je eigen rouwverwerking kun je het moeilijk vinden om het gesprek aan te gaan met de mensen om je heen. Voor jezelf en voor anderen kan het dan fijn zijn om te praten over wat jij nodig hebt om door te kunnen leven na dit verlies. Zo krijg jij de hulp waar je behoefte aan hebt en weten jouw dierbaren beter wat ze voor je kunnen betekenen. Download hier het praatstuk; een leidraad voor een gesprek waarin onderwerpen en tips zijn omschreven.