Help je kinderen
Het is soms moeilijk om er tijdens je eigen rouwproces óók honderd procent voor je kinderen te zijn. Wat kun je precies voor ze betekenen? Download het praatstuk, dat je helpt om met je kinderen in gesprek te gaan.
Rouw bij kinderen: 'Hoe leg je aan een kind uit wat de dood is?'
‘Mama, wanneer wordt opa weer wakker?’, ‘Mama, waarom komt oma Corry nooit meer op bezoek?’ Voor kinderen is de dood van een dierbare vaak een ongrijpbare gebeurtenis. Hoe kunnen we ze helpen hiermee om te gaan om samen door te leven? Rouwdeskundige Daan Westerink vertelt.
Hoe leg je aan een kind uit wat de dood is?
‘Kleine kinderen hebben nog geen perceptie van wat dood is. Zien ze eerst dat opa aan slangetjes ligt en daarna dat opa heel wit is, kunnen ze gewoon denken: opa is dood, maar als ik de stekkers er weer in doe, dan doet hij het weer. De onomkeerbaarheid snappen de allerkleinsten vaak niet en dus is het belangrijk geduldig te zijn en antwoord te blijven geven op dezelfde vragen. Ouders hebben de neiging het verlies voor hun kinderen te verzachten door de dood te benaderen als iets minder zwaars. Ze zeggen bijvoorbeeld: ‘Opa is een sterretje’ of ‘Opa slaapt voor altijd’. Maar doe je dat, dan blijven kleine kinderen eindeloos vragen wanneer opa weer terugkomt. Het is daarom belangrijk zo eerlijk mogelijk te zijn. Vraagt een kind heel direct wat er gebeurt als we doodgaan, zeg dan bijvoorbeeld dat het hart geen bloed meer kan pompen, waardoor het stopt met kloppen. En als het hart stopt met kloppen, zijn we stuk, kapot. De dood is confronterend, we kunnen dat niet mooier maken dan het is.’
Kleurplaten
Kindertherapeut Marieke de Boer ontwikkelde speciale kleurplaten die kinderen helpen verdriet en herinneringen aan een overleden dierbare een plekje te geven.
Meer informatie:
Kindertherapeut Marieke de Boer
Speciale kleurplaten
Laat ik mijn verdriet wel of niet zien aan mijn kinderen?
‘Veel ouders hebben de neiging het eigen verdriet binnen te houden, uit bescherming naar het kind toe, maar dat hoeft niet. Laat je je kind zien dat je verdrietig bent, voelt het zich namelijk erkend: oké, mama en papa voelen dit ook, het is niet raar. Bovendien leert je kind hele goede boodschappen met elkaar te verbinden, namelijk: als er iemand overlijdt waarvan ik hou, mag ik huilen, mag ik boos zijn. Daarna gaan we gewoon weer eten en mag ik voetballen met mijn vriendjes. Hou je kind ook niet krampachtig weg bij ziekenhuizen, verzorgingshuizen en begraafplaatsen maar neem het mee als het daar om vraagt. Door de dood en het verdriet dat daarbij hoort zo natuurlijk mogelijk onderdeel te laten zijn van het leven, wordt het iets minder groots en beangstigend.’
Hoe ga ik om met het verdriet van mijn kind?
‘Wat ik regelmatig zie gebeuren, is dat kinderen gestimuleerd worden te praten over het verdriet en hun emoties te uiten. Terwijl het minstens zo belangrijk is om kinderen aan te moedigen weer iets te ondernemen. Eén meisje dat ik ken, dook na school bijvoorbeeld altijd meteen haar bed in, waar ze zich omringde met foto’s van haar overleden zus. Niet uit bed te slepen. Dat meisje was alleen maar verlies-gericht bezig en werd door haar ouders ook nog eens naar een psycholoog gestuurd waar ze nóg meer moest gaan voelen dan ze al deed. Toen het meisje zelf na een tijd aangaf niet meer naar deze psycholoog te willen, zeiden haar ouders: ‘Oké, maar we willen wel dat je na school een keer per week iets actiefs gaat doen. Daar hoef je geen plezier in te hebben en je mag zelf kiezen wat je wilt doen.’ Nou, vanaf dat moment zat ze iedere week op een paard. Ze had er eerst absoluut geen zin in en zat met een ongelooflijk boos gezicht op het dier maar dat veranderde langzaam toen ze merkte dat ze contact kreeg met het paard. Ze kwam steeds vaker op de manege, haar hoofd ging weer omhoog. Het is zo belangrijk dat we kijken naar de behoeftes en de aard van het kind en het niet meteen naar een psycholoog sturen.’
Hoe zorg ik dat mijn puber zijn verdriet een plek kan geven?
‘Als het gaat om doorgaan na verlies, zijn pubers een vergeten groep. Dat heeft er veel mee te maken dat ouders, even los van of er iemand is overleden, weinig van ze snappen. Pubers hebben één taak, ook na verlies van een dierbare, en dat is volwassen worden. Omgaan met vrienden speelt daarbij een hele belangrijke rol, dus dwing je puber nooit om twee weken binnen te zitten ‘om eens even goed te gaan rouwen’. Sta niet alles toe en stimuleer dat hij gewoon naar school gaat, waardoor hij structuur heeft, maar geef hem altijd de ruimte om zijn vrienden te zien. Een vrouw die haar man heeft verloren, maakte zich bijvoorbeeld zorgen over het feit dat haar zoon thuis niet huilde. Ze heeft daarop een buddy voor hem geregeld, maar hij vindt dat helemaal niks. Hij vindt het geen leuke jongen, maar rookt in de pauze wél graag met zijn twee beste vrienden een sigaretje. Met hen kan hij praten, zij weten hoe het met hem gaat. Hij wil zijn moeder een beetje beschermen en dat past ook wel bij zijn leeftijd. Dat hij thuis niet huilt, wil dus niet zeggen dat hij niet met zijn verlies omgaat. We moeten niet voor kinderen invullen waar ze baat bij hebben, we moeten het ze vragen: Wat helpt jou? Waar heb je zin in? Iedere keer opnieuw.’
Praatstuk voor kinderen
Het is soms moeilijk om er tijdens je eigen rouwproces óók honderd procent voor je kinderen te zijn. Wat kun je precies voor ze betekenen? Hoe weet je zeker of ze hun verdriet een goed plekje aan het geven zijn? Gelukkig hoef je dat niet allemaal zelf te bedenken, maar mag je het gewoon aan ze vragen. Download hier het praatstuk, dat je concrete handvatten geeft om met je kinderen in gesprek te gaan.