‘Bij het opruimen van het ouderlijk huis maakten we gebruik van ieders unieke kracht’

Van huis uit kregen de zes kinderen Schaling harmonie en respect voor elkaar mee. Voor jongste zus Hilde (54) en oudste broer David (62) was het dus niet meer dan logisch dat ze met z’n allen de schouders eronder zetten toen ze hun ouderlijk huis moesten opruimen.

Naar verzorgingshuis

De zes broers en zussen Schaling zien elkaar niet elke dag, maar houden elkaar liefdevol aangesloten. Als het nodig is, zijn ze er dus onvoorwaardelijk voor elkaar. Dat werd ook weer eens duidelijk toen hun moeder Tineke naar een verzorgingshuis verhuisde en niet meer terug zou keren naar haar eigen woning. De kinderen ruimden hun moeders woning op en daarbij viel geen onvertogen woord, iedereen deed heel organisch wat hij/zij moest doen.

Huis opruimen zonder overleg

‘Het ging zonder overleg’, herinnert jongste dochter Hilde (54) zich. Ze zit aan de keukentafel bij haar oudste broer David (62), die vernoemd is naar hun vader die in 2009 stierf. ‘Er was niemand die de lakens uitdeelde, we maakten gebruik van ieders unieke kracht. David bewaart bijvoorbeeld altijd de rust en heeft een helikopterview. Onze zus Corine (63) is een aanpakker, die moet je praktische dingen laten doen. Zij weet hoe je een huis leeg oplevert, ze is er als een wervelwind doorheen gerend. David en ik regelden samen de verkoop. Ieder z’n ding. Er zijn nul discussies geweest. Dat is in lijn met hoe we zijn opgegroeid: heel harmonieus, met respect voor elkaars mening en wensen.’

Begrafenis harmonieus verlopen

Inmiddels is hun moeder overleden. David vertelt dat alles tijdens haar begrafenis ook weer harmonieus verliep. Er was geen volgorde bedacht voor de sprekers, maar elke broer en zus stond op precies het juiste moment op om het woord te nemen. ‘Mijn broer Peter (61) verwoordde het tijdens het afscheid heel mooi’, zegt Hilde. ‘Onze ouders waren een twee-eenheid, daar kwam niemand tussen. Zij waren de basis, wij hingen daar als satellieten aan touwtjes omheen. Toen onze vader wegviel, vormden we ons rond mama. Nu zij er niet meer is, blijven we als liefdevolle satellietjes aan elkaar verbonden. We hebben een ontzettend goede band, maar verstikken elkaar nooit.’

Rouwen tijdens de wittebroodsweken

‘Voorlopig heb ik jullie wel weer even genoeg gezien’, lacht David. ‘Het was een beetje veel. In één week hadden we jouw bruiloft, je verjaardag en een begrafenis.’ Hilde knikt. Zij trouwde de dag nadat hun moeder was overleden. Het verdriet was zo vers. En het was natuurlijk zwaar om de wittebroodsweken door te brengen als je ook rouwt. Maar het overlijden heeft toch de herinnering aan haar huwelijksdag niet volledig overschaduwd. ‘Twee weken voor mijn trouwdag was ik met David in het verzorgingstehuis. Het ging toen al slecht met mama. Toen tijdens het gesprek met de arts mijn bruiloft ter sprake kwam, schoot ik vol. De dag voor mijn eerste bruiloft overleed het bijna voldragen kindje in mijn buik. Het zou me toch niet gebeuren dat nu een soortgelijke situatie zich zou voordoen? Maar de arts zei dat ze het nog wel een paar maanden kon volhouden, helemaal als ze een beetje zou blijven eten en drinken.’

Een rustig gevoel

‘Een paar dagen voor mijn bruiloft wilde ik een foto maken met mama, omdat ze niet bij de bruiloft kon zijn doordat het zo slecht met haar ging. Maar daar was ze toen al te slecht voor. Ergens geeft het me een rustig gevoel dat ze al was gestorven toen ik trouwde. Alsof ze er toen op een bepaalde manier wél bij kon zijn, vanaf de plek waar ze naartoe is gegaan. Dat was anders geweest als ze nog had geleefd en er niet bij kon zijn omdat ze er zo slecht aan toe was.’

Palliatieve zorg

Ook David denkt dat het misschien wel is gegaan zoals het moest gaan. ‘We zouden het weekend na Hildes trouwen als familie om de tafel gaan zitten om te praten over palliatieve zorg. Daar gingen we langzaam naartoe, omdat mama steeds minder at en dronk. Dat traject is ons op het nippertje bespaard gebleven. Ze had Lewy bodydementie, een bijzonder agressieve vorm van dementie, waarbij je ook lichamelijk snel aftakelt en last krijgt van waanbeelden en hallucinaties.

Precies zoals hij wilde

‘Ook bij onze vader is het gegaan zoals het moest gaan.’ David senior had altijd één wens waar het zijn overlijden betrof: hij wilde omvallen, boem, klaar. En zo gebeurde het veertien jaar geleden ook. ‘Hij was bouwkundige en architect en tot het laatste moment rende hij van project naar project’, zegt David.

‘Midden in de nacht belde mijn moeder me op: ‘Het gaat niet goed met pa.’ Ik reed er meteen naartoe, een paar uur later was hij er niet meer. Ik zat bij hem, ik zag zijn ziel gewoon gaan. Het was natuurlijk een shock: hij was de ene dag nog aan het werk, de volgende dag was hij weg. Maar het was dus wel precies hoe hij het wilde. En het voelt goed dat we een halfjaar eerder nog heel mooi het 50-jarig huwelijksfeest van onze ouders hebben kunnen vieren.

Geen afscheid kunnen nemen

‘Het was heel verdrietig, want ik was ontzettend close met mijn vader’, vult Hilde aan. ‘Als ik vroeger dacht aan hoe het zou zijn als hij weg zou vallen, wist ik niet of ik dat aan zou kunnen. Toch heb ik niet het gevoel dat er iets onaf is. “Maar je hebt helemaal geen afscheid kunnen nemen”, zeiden sommige mensen. Ik geloof dat dat niet nodig is. Als je je altijd uitspreekt naar elkaar, en niets onbesproken laat, dan hoef je geen afscheid te nemen. Je leeft in het hier en nu. Dít is het moment dat je leeft, lacht en praat met elkaar. Dat ga je toch niet pas doen als iemand ziek wordt? Ik ga zelf ook nooit boos slapen. Zo zijn wij opgevoed.’

‘Ga nooit boos de deur uit, zeiden onze ouders altijd’, zegt David. ‘En geef elkaar altijd een zoen als je van huis gaat. Simpel, maar zo’n belangrijke les.’ Vader en moeder Schaling waren bijna hun hele leven samen. Tineke was negentien en David twintig toen ze trouwden, ze waren vijftien en zestien toen ze verkering kregen. Dat Tineke begraven werd op de sterfdag van haar grote liefde, maakt het cirkeltje in zekere zin rond. ‘Ze hebben het goede voorbeeld gegeven wat betreft de liefde’, zegt David. ‘Maar dat wil niet zeggen dat hun kinderen niet de nodige liefdesperikelen hebben meegemaakt.’ Vier van de Schaling-kinderen hebben een scheiding achter de rug.

Vrije geest

Je moet elkaar laten zijn Hilde vertelt: ‘Dat vloeit ook voort uit de manier waarop wij zijn opgevoed. Onze ouders hebben ons een heel vrije geest meegegeven, dat hebben ze heel mooi gedaan. Ze hebben altijd benadrukt hoe waardevol wij zijn. In de praktijk betekent dat dat je misschien sneller voor je vrijheid kiest wanneer iemand je niet meer op waarde schat of niet meer bij je past. We hebben van thuis meegekregen dat je elkaar moet laten zijn.’

In de familie Schaling was niet alleen ruimte voor de eigen kinderen. Ze zaten zelden met acht mensen aan tafel, het waren er eerder tien of twaalf. ‘Iedereen was de moeite waard en welkom, er werden gewoon wat stoelen bijgeschoven’, vertelt David. ‘Met een vriendinnetje van Louise ging het niet zo lekker thuis. We hebben de zolder opgeruimd en er een dakraam in gezet, zij heeft uiteindelijk vier jaar bij ons gewoond. Tot het laatst is ze op bezoek gegaan bij mama, en ze stuurde een lief briefje na het afscheid.’

Ervaringen maken je rijker

Voor zowel David als Hilde is de dood geen vreemde. Ze vinden dat de ervaringen hen rijker hebben gemaakt. Het kindje dat Hilde verloor vlak voor haar eerste bruiloft, was niet het enige stil geboren kind dat ze kreeg. Inmiddels heeft ze samen met haar huidige man een samengesteld gezin met in totaal vijf kinderen. De twee kinderen die er niet kwamen, Guus en Sarah, nemen tot op de dag van vandaag wél een belangrijke plaats in in haar leven. ‘Natuurlijk is het verdrietig en wrang als je andere moeders achter de wandelwagen ziet lopen en die van jou staat leeg in de gang’, zegt Hilde. ‘Maar Guus en Sarah zijn met me mee op reis, zo voel ik dat. Hoewel ze niet bij me zijn gebleven, heb ik ze aangeraakt en koester ik de herinnering aan hen.’

Bijna-doodervaring

David: ‘Een kleine twintig jaar geleden had ik een bijna-doodervaring. Ik had multiple longembolieën en viel zomaar neer. Ze hebben me terug kunnen halen, net als een paar jaar later toen ik een riskante openhartoperatie moest ondergaan. Ik heb geen enkele angst meer, ik heb gezien hoe mooi het is aan de andere kant.’

David is een beetje aan het ‘pre-pensioenen’. Jarenlang had hij leidinggevende functies in de media- en entertainmentwereld, maar nu is het tijd voor meer zingeving. Hij is schipper tijdens boottochten van Stichting Vaarwens. Die stichting organiseert dagjes op het water voor terminaal zieken en hun dierbaren. Ook praat hij graag met mensen over het leven, eigenlijk als een soort coach. ‘Steeds meer mensen weten me te vinden met hun levensvragen’, besluit hij. ‘Ik denk dat ik veel weet over de dood, dus dan zal ik ook wel wat zinnigs te zeggen hebben over het leven.’