Jan Wolkers

‘Ooit wil ik een kunstwerk maken in zijn oude atelier’

Jan Wolkers was voor Eva geen grootvader, maar roodvader. Die naam gaf hij zichzelf toen hij zijn haar verfde met henna, maar het verkeerd uitpakte, omdat hij al te grijs was. Nu ze volwassen is, beseft ze dat ze meer op hem lijkt dan ze dacht. ‘Ik kan hem uittekenen in een grote, groene jas. Die droeg hij tot er zoveel gaten in zaten dat de stof als een vodje van zijn lijf viel. Zelf repareer ik mijn kleding ook eindeloos. Als iets lekker zit, doe ik het niet zomaar weg.’ Ze wijst op de twee dichtgestikte gaten in haar broek.

Kerst in de duinen

Als stadskind uit Amsterdam genoot Eva van de momenten die ze doorbracht bij haar opa op Texel. ‘Ik zag hem niet vaak, maar kerst en oud en nieuw waren vaste prik. Iedereen was welkom. Zelfs mijn oma kwam langs, al had hij toen al lang een nieuwe vrouw. Achteraf realiseer ik me pas hoe bijzonder dat eigenlijk was.’ Met kerst stond haar opa soms uren in de keuken om iedereen te verwennen. ‘Het waren altijd daden waarmee hij liet merken dat hij blij was om ons te zien. Een prater, dat was hij niet. Zo liet hij op zijn eigen manier zien dat hij trots op me was toen ik werd aangenomen op de kunstacademie. Toen hij er weet van kreeg dat ik de hele zomer had gewerkt om mijn studie te bekostigen, belde hij op naar mijn hospita. Eigenlijk vroeg hij alleen naar mijn rekeningnummer. Een week later had hij geld overgemaakt om mijn eerste studiejaar te betalen.’

Vernoemd naar zijn dochtertje

Eva heeft altijd gevoeld dat haar opa het moeilijk vond dat ze dezelfde naam heeft als zijn dochtertje. Zij overleed op tweejarige leeftijd door een ongeluk in bad. ‘Ineens liep er weer een kleine Eva rond in zijn tuin. Misschien heeft mijn vader hem zo wel een deel van zijn overleden dochter terug willen geven. We hebben het daar nooit over gehad. Maar als je iemand verliest van wie je zoveel houdt, dan moet dat wel een litteken achterlaten.’

Met slakken spelen

Op jonge leeftijd komt Eva erachter dat ze één grote liefde deelt met haar opa: de natuur. ‘Als kind vond ik het geweldig om met diertjes te spelen. Ik kwam regelmatig bezaaid met slakken de bosjes uit. Dan stond het hele schoolplein te gillen, maar ik vond het geweldig!’ De wandelingen die ze met haar opa maakte door zijn tuin, zijn haar altijd bijgebleven. ‘Ik weet nog hoe bijzonder ik het vond dat hij onderweg uitgebreid de tijd nam om me alles te vertellen over de planten en de dieren. Dat was zijn eigen manier om mij te laten weten dat hij om me gaf.’

Opa op je literatuurlijst

“Turks Fruit” stond op de middelbare school bij meer dan de helft van de klas op de literatuurlijst. Voor Eva was dat dubbel. ‘Ik dacht altijd dat ik leraren teleurstelde als ze erachter kwamen dat ik niet zo goed kon schrijven. Nu weet ik dat ik dat ik waarschijnlijk dyslectisch ben. Ik creëerde liever een eigen wereld met mijn tekeningen.’ Docenten vroegen Eva regelmatig of ze haar opa eens wilde uitnodigen op school. ‘Dat vond ik vervelend. Het was niet het soort man dat langskwam om de juf van zijn kleindochter een plezier te doen.’ Voor haar literatuurlijst leest Eva voor het eerst een boek van haar opa. De nieuwsgierigheid naar de dood, de fascinatie voor de natuur en het voortdurend opzoeken van grenzen herkende ze bij zichzelf. ‘Achteraf besef ik dat dit thema’s zijn die ook in mijn eigen werk terugkomen. Ik vind het jammer dat we hier nooit over hebben gepraat. Misschien dacht ik dat er ooit nog wel een moment zou komen, totdat hij er ineens niet meer was. Nu heeft zijn as een mooi plekje bij de grote boom naast zijn atelier. Daar hebben we afscheid van hem genomen met de naaste familie. De officiële crematie was een groot spektakel voor de pers. Tijdens het afscheid onder de boom drong het pas echt tot me door dat een goed gesprek er nu niet meer van zou komen.’

Inspirerende tuin

Ondanks het feit dat haar opa er niet meer is en ze nooit met hem over kunst heeft gepraat, zijn er genoeg overeenkomsten die haar nog regelmatig aan hem doen denken. ‘Net als mijn opa luister ik graag naar klassieke muziek of jazz als ik aan het werk ben. Inspiratie haal ik uit de natuur. Ik weet zeker dat hij dat ook deed.’ Ooit hoopt ze nog eens een schilderij te maken in zijn oude atelier, na een wandeling in de tuin waar ze samen hebben gelopen. ‘Als kind vond ik het al een fascinerende plek. Stiekem gluurde ik er altijd even naar binnen. Het lijkt me heerlijk om daar ongestoord te werken, het liefst met zijn oude verf en kwasten.’