• Overlijden melden - 088 335 35 35 (24 uur per dag) 

Harry Mulisch

Hij was geen vader die zich druk maakt over rapportcijfers of foute vriendjes. Maar Harry Mulisch zong wel gekke liedjes, maakte met zijn vrouw een dansje in de kamer en leerde zijn kinderen dat je goed moet zijn voor dieren. ‘En tafelmanieren. Spaghetti snijden was ten strengste verboden.’

Chat met onze medewerkers

‘Ik wil dat mijn vader voortleeft’

Streng? Arrogant? Helemaal niet. ‘Hij kwam soms zo verkeerd over in de media’, begint Frieda. ‘Zo vroeg een interviewer eens of hij soms denkt dat hij op God lijkt. Waarop mijn vader antwoordde: “Ik lijk niet op God, God lijkt op mij!” Daar moesten wij dan hartelijk om lachen, terwijl de rest van Nederland hem een arrogante man vond. Het maakte hem niks uit, maar ik kon me daar vroeger wel druk over maken. Toen er een vervelend verhaal over hem verscheen in het Parool bijvoorbeeld. Ik wilde eigenlijk een brief sturen, om de wereld te laten weten dat het niet klopte, dat hij echt niet zo was. Mijn vader zei “Laat het. Het heeft geen zin en het is de moeite niet.” Op een mindere recensie reageerde hij vergelijkbaar. “Voorlopig schrijft die recensent over mij en niet andersom.” Dat is niet arrogant, maar een manier om ermee om te gaan. Je moet je eigen weg volgen, anders kom je nergens. Die les is mij altijd bijgebleven.’

Zonder woorden
Frieda – genoemd naar de huishoudster die voor Harry zorgde toen hij klein was – en haar zus Anna werden voornamelijk opgevoed door hun moeder. ‘Mijn vader werkte thuis, dus we zagen hem vaak. Maar als hij zijn werkkamer uitkwam, zag je aan hem dat hij met zijn gedachten ergens anders was. Dus stoorden we hem niet met huistuin- en-keukendingen.’ Toen Frieda 18 was, ging haar zus het huis uit. ‘Mijn moeder was al eerder verhuisd, dus vanaf dat moment woonde ik alleen met mijn vader. We zijn in die periode erg naar elkaar toe gegroeid. Hij bemoeide zich niet met mijn schoolprestaties, vriendjes of andere “details”. Als ik vertelde dat ik naar Parijs ging, kwam hij met restauranttips in plaats van te vragen met wie ik daar dan heenging. We konden vooral heel goed zonder woorden bij elkaar zijn. De krant lezen, soms wat aan elkaar voorlezen.’

Wel stoer
De vrijheid die Frieda en haar zus kregen, heeft ook een keerzijde. ‘Achteraf vind ik het soms jammer dat ik niet meer gemotiveerd en gestimuleerd ben. Bijvoorbeeld om meer mijn best te doen op de middelbare school, waar ik een potje van heb gemaakt. Hij vond cijfers en schoolprestaties niet belangrijk. Toen mijn zus alweer een drie haalde voor biologie zei hij: “Je hebt gisteren toch geleerd? Dan heb je er toch wat van opgestoken? Dat cijfer maakt niet uit, dat is alleen voor de leraar.’ Ook met een tatoeage, twee jaar verborgen omdat Frieda dacht dat hij het niet zou accepteren, had hij geen moeite. ‘Hij vond het wel stoer, een dochter met een tatoeage. En ook toen hij erachter kwam dat ik rookte, werd hij niet kwaad. “Smaakt het?”, vroeg hij met een lachje.’

Volg je hart
Intuïtief bepaalde Harry Mulisch of mensen wel of niet deugen. ‘Het criterium was: kan ik met hem de oorlog winnen? Daar was hij heel duidelijk in: ja of nee. Uiterlijkheden of prestaties maakten hem niet uit, wel had hij veel bewondering voor mensen met een talent. Dat kon een banketbakker zijn die heel goed was in zijn werk, of een stukadoor. Hij leerde me: er zijn mensen met een talent en er zijn mensen met een sterke wil. Weinigen combineren die twee kwaliteiten. Dus volg je hart, ga op zoek naar je talent en gebruik het. Daar heb je geen diploma voor nodig.’

Lepeltje-lepeltje
Dieren konden altijd rekenen op de sympathie van Frieda’s vader. ‘Dieren hebben geen geweten en zijn dus onschuldig, meende hij. Dus kregen zijn teckels alle liefde en aandacht. En toen mijn kat Vito uit de dakgoot gevallen was en ik hem niet durfde te kussen, ging hij erbij liggen. Op straat, lepeltje-lepeltje.’ Van het gebeuren met de paarden in Marrum was hij diep onder de indruk. ‘Hij moest huilen toen hij zag hoe de paarden uiteindelijk bevrijd werden door de amazones. Helden noemde hij ze. Zijn vrouw Kitty heeft een van de foto’s opgevraagd bij het NRC en dat was waar hij op zijn sterfbed op uitkeek.’

Herinneringen
Harry Mulisch stierf op 30 oktober 2010, omringd door vrienden en familie. ‘Ik praat graag over hem. Het is voor mij een manier om hem dicht bij me te houden. En ik wil graag mijn perspectief delen met de buitenwereld, waar zoals gezegd een verkeerd beeld van hem bestaat. Het is een van de redenen dat ik bezig ben met een dramaserie over het leven van mijn vader. Ik zoom in op tien jaar van zijn leven, vanuit mijn perspectief. Een kwestie van heel veel herinneringen ophalen en opschrijven, en van gesprekken voeren met anderen die dicht bij mijn vader stonden. Het helpt, net als zijn werk, bij het levend houden van de vele mooie herinneringen.’

 Je moet je eigen weg volgen, anders kom je nergens. Die les is mij altijd bijgebleven.