Mooie woorden delen, ook tijdens het waken
Om je te helpen met het delen van jouw mooie woorden tijdens het waken hebben wij een handig stappenplan ontwikkeld met praktische tips.
Waken bij een dierbare
Waken bij een dierbare kan fijn zijn, maar is ook een emotionele uitdaging. Als er nog gesprekken mogelijk zijn, waar gaan ze dan over? Wat doe je of zeg je tijdens het waken? Hoe zorg je voor een ontspannen sfeer? En hoe zorg je ook zo goed mogelijk voor jezelf?
Praten en luisteren
Het belangrijkste dat je je dierbare kunt geven, is oprechte aandacht. Laat merken dat je écht luistert. Je kunt hem of haar aanmoedigen om vrijuit te praten door bijvoorbeeld te vragen: ‘Ik vraag me af of je ergens met me over zou willen praten?’ Of: ‘Is er iets dat ik nu voor je kan doen?’ Soms wil iemand even helemaal niet praten. Dat mag natuurlijk ook, forceer niets. Het belangrijkste is dat je er bent. Alleen een hand vasthouden is soms al voldoende.
Laten gaan
Naasten willen dat degene van wie ze houden langer bij ze blijft. Je dierbare kan dat aanvoelen en proberen vast te houden aan het leven, ook al kost dat moeite. Iemand die stervende is, wil graag weten dat het goed gaat met de mensen die achterblijven. Het is belangrijk om deze zorgen weg te nemen. Geef daarom ‘toestemming’ om te gaan zonder schuldgevoel. Zeg bijvoorbeeld ‘We zullen je missen, maar altijd van je blijven houden.’
De dood bespreekbaar maken
Praten over de dood kan spannend, confronterend of zelfs ongepast zijn. In onze kaartenset vind je vragen die je helpen om het gesprek over leven en dood aan te gaan.
Sfeer
Zorg als het kan voor gedempt licht. Probeer fel zonlicht weg te houden van het gezicht van je dierbare. Neem bijvoorbeeld (geur)kaarsen mee als hij of zij daarvan houdt. Het kan fijn zijn om op de achtergrond zachte muziek te laten horen. Je kunt iets voorlezen dat van betekenis is: een gedicht, een stuk uit een favoriet boek of een religieuze tekst. Is je dierbare in een hospice of ziekenhuis, dan is het fijn om een beetje ‘thuis’ dichtbij te hebben. Neem wat persoonlijke spulletjes mee en zet foto’s neer. In sommige hospices zijn huisdieren toegestaan. Neem de hond of kat van je dierbare mee als hij of zij dat fijn vindt.
Zorg ook voor jezelf
Enkele tips om voor jezelf te zorgen tijdens het waken:
- Neem af en toe een pauze en ga even de gang op of haal buiten een frisse neus, en zorg dat iemand je kan aflossen.
- Als je naar huis gaat, neem dan duidelijk afscheid en voel je niet schuldig.
- Verblijft je dierbare in een hospice? Neem iets te eten en te drinken mee voor jezelf. Niet elke hospice verzorgt dit voor de naasten.
- Neem een nekkussentje of een dekentje mee, zeker als je ’s nachts waakt.
- Huilen mag. Het laat je liefde voor de ander zien. Het kan zorgen voor meer gevoel van verbinding.
Meenemen
Enkele zaken die je mee kunt nemen:
- handcrème, bodylotion of massageolie voor een zachte aanraking
- lippenbalsem om droge lippen te verzachten
- (wegwerp)washandjes om het gezicht en de handen op te frissen
- papieren zakdoekjes en tissues
- de oplader van je telefoon
- een boek of tijdschrift om te lezen of om uit voor te lezen
- toiletspullen en extra kleding voor als je besluit om te overnachten
Levenstestament of testament?
Met een (levens)testament ontzorg je jouw dierbaren. Wacht er niet te lang mee en doe het wanneer je nog gezond bent. Ons praatstuk helpt je om je dierbaren erbij te betrekken. Je staat er immers niet alleen voor.
Meegaan in ervaringen
Voor je dierbare is het verschil tussen de werkelijkheid en zijn of haar beleving soms niet altijd meer duidelijk. Zo is het niet vreemd dat mensen die gaan sterven, personen of plaatsen zien die wij niet zien. Dit is normaal en komt vaak voor. Ga daarom mee in hun ervaringen en bevestig ze. Ze kunnen bijvoorbeeld een ouder ‘zien’ die er al lang niet meer is, of een huisdier. Het gebeurt ook dat iemand ineens naar een punt in de kamer of uit het raam staart en een gevoel van verbazing of vreugde ervaart.
Op het laatst
Vlak voor een overlijden voelen handen, armen, voeten en benen kouder aan. Ook de kleur van de huid kan veranderen. De ademhaling kan anders worden en onregelmatiger worden. Je dierbare kan rusteloos worden. Een zachte massage, muziek of gewoon je aanwezigheid kan dan helpen. Mensen gaan steeds meer slapen en reageren minder op de omgeving. Ze kunnen je vaak wel nog goed horen. Houd daar rekening mee. Praat rustig tegen je dierbare of houd een hand vast. Het belangrijkste is dat je er bent.