Een goed en mooi afscheid begint met de laatste verzorging

Diana en Paula: ‘Postmortale verzorging doe je altijd samen met een collega en soms helpt de familie daarbij. Zo prachtig om te zien hoe nabestaanden vertrouwd worden met het overlijden van hun dierbare.’

‘Laatste verzorging is belangrijk om goed afscheid te kunnen nemen.’

‘Het is voor de rouwverwerking van de nabestaanden heel belangrijk dat zij goed afscheid kunnen nemen’, vertelt Diana. ‘Het is tenslotte de laatste keer dat ze hun dierbare kunnen zien en aanraken. Voordat je met de kleding aan de slag kunt, ‘wassen’ we het lichaam met een speciale lotion waardoor de huid niet uitdroogt. Soms heeft iemand een pacemaker. Die halen we eruit in verband met ontploffingsgevaar in een crematieoven. Dat is trouwens niet eng om te doen. Het apparaatje licht redelijk dicht onder de huid. Vaak zie je het litteken van de operatie nog. Dat kun je gebruiken om de huid weer te openen, de pacemaker te verwijderen en ook weer netjes dicht te maken.’

Zo mooi en herkenbaar mogelijk opbaren

Paula: ‘Voordat we met de verzorging beginnen, willen we eerst weten wat de wensen van de nabestaanden zijn. Dat lezen we allemaal in het dossier van de uitvaartverzorger die bij de nabestaanden is geweest. Als de nabestaanden willen meehelpen, dan doen we natuurlijk alles in overleg. Zijn er geen nabestaanden bij, dan krijgen we soms een foto. Dat is handig, want we willen hun dierbare zo mooi en herkenbaar mogelijk opbaren. Wat veel mensen niet weten, is dat we vooraf ook officieel toestemming moeten krijgen van de nabestaanden voor de verzorging.’

Na een ongeluk

Henk: ‘Zodra je klaar bent met de verzorging moet je jezelf altijd de vraag stellen: ‘als dit mijn vader of moeder was, zou ik dan tevreden zijn met dit resultaat?’ Want dat is voor mij het hoogst haalbare, voor minder doe ik het niet. Maar het is voorgekomen dat iemand binnenkomt die een ongeluk kreeg. Nabestaanden zien diegene plotsklaps niet meer. Ik heb ooit meegemaakt dat we het gezicht niet meer toonbaar konden maken. Toen hebben we, en dit klinkt misschien raar, een arm met tatoeages opgebaard. De familie was zo dankbaar dat ze nog iets konden herkennen van hun dierbare. Daar doe je het voor.’

Oogkapjes

‘Wij doen er alles aan om iemand zo mooi mogelijk in de kist te leggen’, vertelt Joanne. ‘Natuurlijk verzorgen we het haar, de make-up en de kleding, maar er gaat nog meer aan vooraf. We plaatsen bijvoorbeeld oogkapjes omdat de ogen soms wat terugvallen. Dankzij de kapjes zul je dat niet zien en blijven de ogen bovendien netjes gesloten.’

Iets laten zien waaraan iemand te herkennen is

Joanne: ‘Het zou prachtig zijn als we allemaal overlijden tijdens onze slaap, maar we hebben ook te maken met mensen die ziek waren, een ongeluk kregen of mensen die zelf een einde aan hun leven maakten. Sommige omstandigheden maken dat nabestaanden hun dierbare helaas niet meer kunnen zien, en wat doe je dan? Nabestaanden willen nog een laatste keer bij hun dierbare zijn, het is ook een bevestiging dat iemand er niet meer is. We zullen daarom altijd proberen om íets in de kist te laten zien, al is het maar een hand waaraan iemand te herkennen is. Maar lukt dat echt niet? Dan kan ik vertellen wat ík heb gezien. Dan is onze waarneming en begeleiding ontzettend belangrijk voor nabestaanden.’

Nog iets voor mensen betekenen

‘We doen prachtig werk en gelukkig kan ik het heel goed van me afzetten. Daarmee zeg ik overigens niet dat mijn werk mij niet raakt, maar ik zie het vooral als iets moois dat ik nog iets voor mensen kan betekenen. Verzorg ik iemand in de leeftijdscategorie van mijn kinderen? Dan denk ik wel: ‘vreselijk! Je zult te horen krijgen dat je kind dit overkomen is.’ Dat raakt me absoluut.’

Joanne: ‘Ons werk doet altijd wel íets met je. Het is heel belangrijk dat je alles direct verwerkt. Postmortale verzorging vind ik het mooiste onderdeel van mijn werk. Het maakt mij niet uit hoe lang ik daarmee bezig ben, het gaat om het resultaat. Het is zo ontzettend belangrijk dat nabestaanden hun dierbare herkennen bij het afscheid.’

Henk: ‘De verzorging zie ik vooral als iets moois. Ik kan nog iets betekenen voor zowel de persoon die ik verzorg als voor zijn of haar nabestaanden. Op het moment dat ik iemand ga verzorgen en hij of zij drie kwartier later toonbaar in een kist ligt, geeft dat me zoveel voldoening. Helemaal als nabestaanden zeggen hun dierbare te herkennen. Veel mensen denken trouwens dat de lippen aan elkaar gelijmd worden, maar dat is niet zo. Vaak doen wij een kleine mondhechting om de mond netjes en onzichtbaar te sluiten. Mensen vinden dat soms een naar idee, maar het is een kleine ingreep die ervoor zorgt dat hun dierbare er meer ontspannen bij ligt. Dat maakt echt het verschil.’

‘Het raakt me dat we er zijn op kwetsbare momenten.’

Paula: ‘Ik ben nog nieuw in dit vak en leer nog elke dag nieuwe dingen. Je wordt niet direct in het diepe gegooid, hoor. De verzorging doe je altijd samen met een collega. Op die manier krijg ik steeds weer nieuwe tips om de verzorging zo goed mogelijk uit te voeren. Ik was hiervoor schoonheidsspecialiste, dus in het begin moest ik er wel even aan wennen dat ik ineens een overleden persoon verzorgde in plaats van een levend persoon. Nu denk ik er niet meer over na. Zolang je het met respect doet, is dat goed.’

Diana: ‘We hebben vandaag nog iemand verzorgd die bij ons werd gebracht in een operatiehemd van het ziekenhuis. Een uur later lag deze man in een prachtig pak, geschoren, met gekamde haren en verzorgde nagels in zijn kist. Een totaal ander gezicht en dan ben ik zo blij dat ik dit voor de nabestaanden kan doen! Postmortale verzorging is ontzettend mooi om te doen. Ik zou echt niets anders willen doen dan dit.’

Paula: ‘Dit is het laatste dat je voor mensen kunt doen. We zijn er op intieme, kwetsbare momenten en dat raakt me diep. Nabestaanden zien dat wij aandacht voor hen en hun dierbare hebben en zijn ons zo dankbaar daarvoor. Ik ben voor het eerst in mijn loopbaan echt op mijn plek.’